O wróżbach panien na wydaniu czyli jak św. Barbara i św. Łucja pannom na Śląsku kawalerów wybierać pomagała.
Wróżby panieńskie
Wierzenia i praktyki dotyczące zamążpójścia dotyczyły nie tylko Wielkiejnocy czy Bożego Narodzenia, lecz także dni poświęconych świętym, którzy najlepiej rozumieją rozterki przyszłych panien młodych - św. Łucji i św. Barbary.
W wieczór przed dniem św. Barbary, której imieniny obchodzono 4 grudnia, dziewczęta wychodziły na dwór i trzęsły płotem. Potem nasłuchiwały, z której strony słychać szczekanie psa, stamtąd miał bowiem przybyć kochanek. Płot musiał być postawiony przez ojca i syna, a oboje winni nosić święte imiona. Zwyczaj ten powtarzany był w wigilię Świąt Bożego Narodzenia. Św. Barbara za czasów swego życia odrzuciła kandydata na męża, jakiego zaproponował jej ojciec, stąd modlitwy o najlepszego męża panny na wydaniu wznosiły właśnie do tej świętej.
Św. Łucja, której święto obchodzone jest 13 grudnia, również sprzyjała wróżbom panieńskim. W tym dniu, dziewczęta i chłopcy sadzili gałązki czereśni. Czyja zakwitnie najwcześniej, ta lub ten pierwszy weźmie ślub. Jeśli gałązka uschła, znaczyło to, że jej właściciel nie stanie na ślubnym kobiercu.
Do innych wróżb przedmałżeńskich należało struganie warzechy przez kawalerów. Czynność tę rozpoczynało się w dniu św. Łucji i wykonywało codziennie, aż do Wigilii. W ten właśnie wieczór kawaler wychodził z warzechą w pole i nasłuchiwał odgłosów. Miały one bowiem być znakami mówiącymi o jego przyszłej żonie. Gdy usłyszy trzask bicza, wybranka będzie gospodarską córką. Od dnia 13 grudnia, codziennie do Wigilii odkładano po kawałku drewna, które palono w przeddzień Bożego Narodzenia. Z kształtu popiołu wróżono przyszłość. Jeśli ułożył się na kształt kwiatu – zwiastowało to ożenek.
Nie tylko wróżby andrzejkowe
Dziewczęta i chłopcy praktykowali również w tym dniu wróżbę podobną do andrzejkowej. Pod poduszkę wkładano 12 karteczek z imionami i codziennie, aż do Wigilii losowano po jednej karteczce. Ostatnia z nich zawierać miała imię przyszłego ukochanego lub ukochanej. Bardzo ciekawy zwyczaj dotyczący dziewcząt na wydaniu związany był ze Środą Popielcową. Dziewczęta, które w okresie zapustów nie wyszły za mąż, były przywiązywane do kłody lub kloca i musiały ją ciągnąć przez całą wieś, do karczmy, gdzie następowało wykupienie.
"U której panny w tym roku
Mąż nie będzie podle boku,
Taka musi już kloc ciągnąć"
Jeśli kobieta nie wzięła ślubu, musi "pień włóczyć pospolicie, dając znać, że bez druha już to drwa, nie życie".
Przysłowia:
"Od Łucyje do Wilije"
"Wyszedł, jak Barbara na trynach" /ponieść stratę/
Napisano na podstawie:
1. Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku; Instytut Śląski w Opolu; Opole 1987
2. Zespół Redakcyjny pod kierunkiem Juliana Krzyżanowskiego, "Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich", Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1972r., tom drugi i trzeci
